Ông Trần Văn Hằng sinh ngày 04 tháng 03 năm 1953 tại xã Thanh Lĩnh, huyện Thanh Chương, Tỉnh Nghệ An (Một vùng quê giàu truyền thống về yêu nước và học tập).
Từ năm 1973 đến năm 1978, ông học tại Đại học Kinh tế Plêkhacốp, (Liên Xô cũ).
Từ tháng 01/1979 đến tháng 08/1986, ông làm Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Viện Khoa học Lao động thuộc Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
Từ tháng 09/1986 đến tháng 02/1987, ông là phó trưởng Phòng Tiền lương- Tiền thưởng- Mức sống, Viện Khoa học Lao động thuộc Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
Từ tháng 03/1987 đến tháng 04/1991, là Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đoàn THCS Hồ Chí Minh, Thư ký Bộ trưởng, Trưởng phòng Tổng hợp Văn phòng, Trưởng phòng Vụ Quan hệ Quốc tế, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
Từ tháng 05/1991 đến tháng 09/1992, là phó Vụ trưởng Vụ Quan hệ quốc tế, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
Từ tháng 10/1992 đến tháng 10/1993, là phó Cục trưởng, quyền Cục trưởng Cục hợp tác Quốc tế về lao động, Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội.
Từ tháng 11/1993 đến tháng 05/2003, là Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế về lao động, Bộ LĐ-TB&XH.
Vào tháng 10 - 12/1996 và 9 - 11/2002, ông học Quản lý Nhà nước thuộc Học viện Hành chính Quốc gia
Từ năm 1998 đến năm 2000, ông học Lý luận Chính trị chương trình cao cấp tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
Từ tháng 06/2003 đến 10/2003, ông được chính phủ bổ nhiệm Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
Từ tháng 11/2003 đến tháng 12/2005, ông được Ban Chấp hành Trung ương Đảng điều về làm Phó Bí thư Tỉnh uỷ Sóc Trăng.
Từ tháng 01/2006 đến tháng 12/2006, ông được bổ nhiệm làm Phó Trưởng ban Đối ngoại Trung ương, Bí thư Ban cán sự Đảng ngoài nước; Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X (từ tháng 4/2006).
Năm 2007, ông là Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Đảng.
Ngày 10/7/2009 ông được Trung ương luân chuyển, điều động về làm Bí thư tỉnh ủy Nghệ An.[1]
Ngày 17/10/2010 ông thôi giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An, được điều về Hà Nội nhận nhiệm vụ mới làm Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương.
Quốc hội khóa XIII bầu ông làm Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội.
